Alles wat u moet weten over dourowijnen

De Douro: wijnen voor elke smaak

In de Dourovallei wordt al 2000 jaar wijn geproduceerd. Het is een van de oudste wijngaarden ter wereld, hoewel het niet duidelijk is wie de wijnstokken in Lusitania heeft geplant: de Feniciërs, de Grieken of de Romeinen? De wereldberoemde wijngaard ontleent zijn naam aan de rivier de Douro, die ontspringt in Spanje, het noorden van Portugal van oost naar west doorkruist en bij Porto uitmondt in de Atlantische Oceaan. Het indrukwekkende landschap van eeuwenoude terrasvormige wijngaarden staat op de werelderfgoedlijst van de Unesco. Een cruise op de Douro voert door een van de mooiste wijngebieden ter wereld.

De Douro, een steile en droge wijngaard

De wijnstokken van de Douro produceren relatief weinig druiventrossen. Het droge klimaat verklaart waarom ze op hoogte zijn aangeplant. De bodem bestaat uit alluviale afzettingen, graniet en oude geërodeerde schist (een soort rots, red.), die vocht vasthoudt en 's nachts warmte afgeeft aan de wijnstokken. Die combinatie levert een grote bijdrage aan het rijpingsproces van de druiven. Van de 40.000 hectare aan dourowijngaarden is meer dan de helft aangeplant op extreem steile hellingen. Deze manier van wijnbouw verhoogt de luchtcirculatie in de rijen, waardoor natuurlijke ventilatie ontstaat die helpt om de druiven te concentreren voordat ze worden geoogst.

De wijngaarden worden door de bergen beschermd tegen de Atlantische windvlagen. Dat leidt tot een klimaat dat zeer gunstig is voor wijn: koude, regenachtige winters, droge lentes en zomers die ziektes op afstand houden, en warme, winderige herfsten die perfect zijn voor de zogeheten veraison. De vallei van de Douro heeft een relatief uniforme geologie en klimaat die enkel onderhevig is aan de meandering van de rivier, die hier en daar voor verschillende soorten blootstelling aan zon en wind zorgt. Hoogte en lokale geologische grillen zijn de andere variabelen.

De vallei van de Douro smeekt om ... een degustatie

Een degustatie in het meervoud weliswaar, want liefhebbers van dourowijnen zullen worden verleid door portwijnen aan de ene kant en droge wijnen aan de andere kant, die allemaal in perfecte harmonie naast elkaar bestaan in dit terroir. De regio volgt de kronkelende loop van de Douro vanaf de Spaanse grens tot de stad Mesão Frio, ongeveer 100 kilometer van Porto.

Dourowijnen zijn onderverdeeld in drie regio's. Ten oosten van Porto ligt de Baixo Corgo, die gematigder en vochtiger is. De Cima Corgo, het hart van de productie, produceert de meest elegante en krachtige droge wijnen. De Douro Superior ten slotte is de grootste subregio richting de Spaanse grens en wordt gekenmerkt door een landklimaat: koud in de winter en extreem heet in de zomer.

Het was aan het einde van de 17de eeuw dat de rode wijnen van de Douro echt van de grond kwamen. Als gevolg van de blokkade door het Frankrijk van Lodewijk XIV ontdekten de Engelsen de wijnen van de Douro, die ze naar hun kusten verscheepten. Maar deze wijnen waren niet bestand tegen de lange reis. Een Engelse importeur kwam op het idee om de wijn te veranderen door er brandewijn aan toe te voegen. En zo werd de portwijn geboren. Vandaag de dag zijn veel van de grote porthuizen nog steeds eigendom van afstammelingen van deze Britse handelaren. Met portwijn, een gemuteerde wijn dus, maakte de regio fortuin. Zozeer zelfs dat wijnboeren hun beste percelen ervoor reserveerden, ten koste van de droge wijnen. Pas aan het begin van de 21ste eeuw vond er een ware wijnrevolutie plaats, waarbij het beste in specifieke terroirs naar boven werd gehaald om droge kwaliteitswijnen te produceren.

Douro druivensoorten

Traditioneel werden de dourowijnen gemaakt van ongeveer vijftig druivensoorten die op dezelfde percelen werden gemengd. Dit mengsel was perfect geschikt voor een productie die zich voornamelijk op portwijn richtte. In de jaren 1970, en met de komst van de gemeenschappelijke markt, kwamen vijf rode druivensoorten op de voorgrond: Tinta Roriz (of Tempranillo), Touriga Nacional (de bekendste portsoort en beschouwd als de beste), Touriga Franca, Tinta Barroca en Tinto Cão. De witte variëteiten zijn Gouveio, Malvasia fina, Moscatel, Rabigato en Viosinho. De rijpste druiven worden gebruikt om de toegestane hoeveelheden portwijn te produceren. Dezelfde druivensoorten worden gebruikt om gestructureerde droge rode wijnen te maken, met intens fruit en een fijne afdronk. De witte wijnen, geproduceerd van wijnstokken op grote hoogte, hebben frisse, fruitige tonen en verkwikkende zuren.
De afgelopen dertig jaar is de verkoop van porto wereldwijd gedaald, terwijl de markt voor droge rode wijnen sterk is gegroeid. Vandaag de dag is porto goed voor iets minder dan de helft van de totale productie van dourowijn, waarbij droge rode wijnen 33% en witte 20% voor hun rekening nemen.

Specificiteit van dourowijnen

De wijnen van de Douro zijn georganiseerd in landgoederen die ‘quintas’ worden genoemd.  Kleine wijnmakerijen en wijngiganten staan schouder aan schouder, de ambachtelijke en de industriële, de onbeduidende en de beste ... En bij de delicate kwestie van kwaliteit is het altijd de filosofie van de wijnmaker die het verschil maakt: de keuze voor geïntegreerde, biologische (of biodynamische) wijnbouw, handmatig oogsten, oogsten bij de juiste rijpheid, het gebruik van inheemse gisten, zachte vinificatie, enzovoorts.

Bij de witte wijnen vallen de finesse en mineraliteit van de zwarte leisteen op. Wat de rode wijnen betreft, zult u snel hun weelderige complexiteit opmerken, hun zonovergoten volheid, altijd elegant en scherp. Veel plezier bij het proeven.

Fotocredits: © F. Chavanon